Elk tijdperk heeft zijn eigen muziekstijl en in de roerige jaren twintig ging men los op de Charleston. Ook in Nederland, zo blijkt uit de cd ‘Charleston in The Netherlands’, uitgegeven door Stichting Doctor Jazz. Zelfs Lou Bandy en Willy Derby proberen opportunistisch mee te liften met deze nieuwe rage.

Deze uitgave van Doctor Jazz is in één woord geweldig en zijn geld meer dan waard. Met 27 verrassende opnamen op een prachtig vormgegeven cd, waarbij een boekje wordt geleverd met uitgebreide liner-notes van researcher Ate van Delden. Engelstalig, maar zeer leesbaar. Alles bij elkaar een naslagwerk van grote historische waarde.

‘Als na de Eerste Wereldoorlog de grenzen weer open gaan, is er volop ruimte voor buitenlandse invloeden’, schrijft Van Delden.

‘Al snel ontstaan de eerste jazzorkesten, zoals de Original Jazz Syncopators met Theo Uden Masman, die enkele jaren later The Ramblers zou oprichten.’

We leren dat lang niet alle jazzorkesten de mogelijkheid hebben om hun muziek op te nemen. Er zijn nog geen opnamestudio’s in Nederland en wie wel de kans krijgt, wijkt uit naar Londen of Berlijn. Dan kiezen ze vaak voor de bekende klassieke jazzhitjes uit de VS, voor zover die bekend zijn in Nederland. Van artiesten als Jelly Roll Morton, en King Oliver uit New Orleans. Enkele van die ‘happy few’ krijgen van samenstellers Ben Kragting en Harry Coster een plek op de cd en Ate van Delden voegt bij elk orkest een uitgebreide beschrijving bij in het boekje. Vaak gaat het om orkesten met een gemengde samenstelling van Nederlandse, Belgische, Duitse en zelfs Russische muzikanten.

Het orkest van Ben Berlin. Foto Dr. Jazz

De research, de zoektocht naar goede opnamen en de restauratie, het is een flinke klus geweest. Ben Kragting zegt: ‘Van de Tuschinsky’s Bercely Jazz Band van Max Tak bijvoorbeeld, wisten we dat er opnamen bestonden, maar niet waar. Gelukkig ken ik veel verzamelaars en na lang zoeken hebben we via via toch opnamen gevonden.’

De restauratie is zoals altijd in vertrouwde handen gelegd van meester Harry Coster. ‘Die man verricht wonderen en zou veel meer lof verdienen’, benadrukt Kragting. ‘Soms krijg je met opnamen te maken die eigenlijk niet meer uit te brengen zijn, maar dan weet hij het geluid toch weer heel mooi helder te krijgen. Dat is dus niet een kwestie van de ruis weghalen, want daarmee verlies je ook de diepte van de opnamen. Het is echt een ambacht.’

Harry Coster verricht wonderen

Ben Kragting, Doctor Jazz

De verschillende opnametechnieken in die jaren, vragen nu allemaal om een specifieke behandeling. ‘De tracks van Gregoire Nakchounian op de cd zijn destijds opgenomen via een telefoonlijn van Den Haag naar Berlijn, om maar wat te noemen. In eerdere restauraties zit het geluid nog heel erg achterin, dat hebben we naar voren getrokken.’

Qua geluid en levendigheid maken de opnamen van het orkest van Ben Berlin grote indruk. Met prachtige solo’s van trompettist Louis de Vries. ‘Het uitzoeken van de bezettingen was lastig. In deze opnamen hoor je het onmiskenbare geluid van Louis, die bepaalde nootjes die hij huppelend omhoog pakt’, aldus Kragting. ‘Maar nog lang niet alles is opgelost, hier is meer onderzoek voor nodig en dat gaat ook gebeuren.’

Wat betreft de samenstelling vindt Kragting het belangrijk dat de cd een goed tijdsbeeld geeft. En dat is gelukt. Het is leuk om te horen hoe ook bekende artiesten als Lou Bandy en Willy Derby uit commercieel opportunisme een poging waagden om aan te haken bij de jazz-rage. En niet onverdienstelijk. Een andere verrassing is acteur Louis de Bree, die vergezeld wordt door Tuschinsky’s Jazz Band.

Niettemin wordt de Charleston Jazz nooit mainstream in die jaren. ‘Het gebeurt allemaal in de marge, in de hippe clubs als La Gaité’, legt Kragting uit. ‘Zoals het nu ook gaat in de jazz, in die zin niets nieuws. Echte pure jazzbands bestaan in die jaren eigenlijk niet. Ze verdienen hun geld met het spelen van walsjes en tango’s, in de late uren gaan ze – als het kon – over op jazz.

Het orkest van Ben Berlin is in latere jaren zelfs helemaal commercieel geworden, omdat er anders niet rond te komen was.’

Label van een 78-toerenplaat. Foto Doctor Jazz.

Met ‘Charleston in The Netherland’ heeft Doctor Jazz opnieuw zijn nek uitgestoken en prachtig werk geleverd. Dat verdient alle steun. De ervaring leert dat bij dit soort projecten de verkoopcijfers achterblijven en de kosten niet dekken.

Met een donatie van Stichting Jazzbeheer Amsterdam kon dit project volbracht worden. Het is nu aan ons, de liefhebbers, om in actie te komen, want deze cd hoort in elke kast thuis. Daarmee maken we ook toekomstige projecten mogelijk, want er ligt nog een boel moois te wachten.

Ben Berlin, met achter hem Louis de Vries. Foto Dr. Jazz

Voor meer informatie over de cd, kijk op de website doctorjazz.nl