De ‘Nefito’ is uit
In de zomer van 1935 verschijnt de Nederlandse Film en Toneel Almanak, ook bekend als de ‘Nefito’. Een handzaam boekje, aan de voorkant met goudkleurig papier beplakt en binnenin de foto’s en contactgegevens van ruim honderd artiesten, die zichzelf aanprijzen.
Hoewel bij lange na niet compleet, geeft het boek toch een aardig inzicht in wat de film- en kleinkunstwereld in 1935 te bieden heeft. Er staan niet alleen acteurs en actrices in, maar ook balletmeesters, componisten, cameramensen en decorbouwers. Alle ambachten die nodig zijn om een film of een voorstelling te maken.
De bedenker en uitgever is Leo Bonefang, een pianist en zanger die op dat moment resideert in Den Haag. Hij maakt de ‘Nefito’ naar buitenlands voorbeeld, waar de almanak al jaren onmisbaar is voor regisseurs en producenten die op zoek zijn naar talenten. Met een filmindustrie in de lift, is ook voor Nederland de tijd rijp, denkt Bonefang. Hij vermoedt een gat in de markt te hebben aangeboord. ‘Wil aan den inhoud van dit boek welwillend aandacht schenken, het spaart u nodeloos gezoek en aanzien doet gedenken’, verduidelijkt tekstdichter Clinge Doorenbos op de titelpagina.
De uitgever is bekend met het artiestenmilieu. Hij is geboren in 1902 in Amsterdam als Abraham Lion Bonefang. Zijn vader is niemand minder dan Benjamin Bonefang, die in Nederland bekend zal worden als Alex Benno, de legendarische acteur, regisseur en filmpionier. Benno is al vanaf 1913 actief in de filmindustrie en regisseert tal van rolprenten. Zijn meest recente producties zijn de geluidsfilms ‘Op Hoop van Zegen’ en ‘Bleke Bet’.
Zoon Leo Bonefang heeft ook niet bepaald stilgezeten. Als pianist doorkruist hij in de jaren twintig Europa, Amerika en Canada. Hij voorziet in zijn levensonderhoud door op te treden en journalistiek werk te verrichten. Begin jaren dertig keert hij terug naar Nederland en stort hij zich ook in het uitgeversvak. Zo geeft hij boekjes uit met liedteksten en als vanaf 1934 de filmkoorts weer hevig woedt in Nederland, komt hij op het idee om de almanak te maken.
De formule is eenvoudig en lucratief. Artiesten en aanverwanten betalen om in het boekje te komen, dat vervolgens door Bonefang gratis wordt verspreid onder producenten, ook in het buitenland. De totale oplage is duizend exemplaren en een klein aantal daarvan is beschikbaar voor de particuliere markt.
Zelf noemt noemt Bonefang de almanak ‘een arbeidsbeurs op film- en toneelgebied’, zo schrijft hij in zijn voorwoord. ‘Of het nu met een ‘grote K’ of een ‘kleine k’ is. Soortgelijke uitgaven bestaan al jaren in andere landen, maar daar onze filmindustrie nog jong is, was er tot nu toe nog geen behoefte aan. Het is dan ook een hele stap om een dergelijke werk hier in Holland uit te geven’, aldus de uitgever.
Een hele stap of niet, het idee blijkt aantrekkelijk genoeg voor zo’n honderd ploeteraars om deel te nemen. Een bont gezelschap van acteurs, muzikanten, kleinkunstenaars, regisseurs, cameramensen en balletmeesters verschaft zich een plek in het boekwerkje. Bekenden als Louis Davids, Louis Noiret en Lily Bouwmeester bijvoorbeeld, maar ook een boel onbekenden die hun kans ruiken.
‘Het bewijst dat een klein land in vele opzichten groot is’, zo gaat Leo Bonefang verder in zijn voorwoord. Er hadden er nog veel meer in kunnen staan, maar ‘door de korte tijd van voorbereiding hebben we niet aan alle aanvragen kunnen voldoen.’ Er zijn dus artiesten die achter het net vissen, maar gelukkig kondigt de uitgever al een vervolg aan.
‘Verder laten we het woord aan de openbare mening’, besluit Bonefang zijn voorwoord. Het boekje valt echter niet overal in goede aarde. Dagblad Het Volk veegt de vloer aan met de ‘Nefito’ en noemt het ‘aanstellerige na-aperij uit het buitenland’. ‘Het is werkelijk om er eens hartelijk om te lachen, zó naïef. Alsof die regisseurs en theaterdirecteuren in ons kleine landje zó verschrikkelijk erg om acteurs en actrices verlegen zitten, dat zij eerst in een boekje moeten gaan kijken, eer zij hun stukken kunnen bezetten, alsof die anderhalve-man-en-een paardenkop, die wel eens aan die ongelukkige paar Hollandse films heeft meegedaan – en dus filmacteur is! – in een speciale gids opgezocht moet worden.’
Het kenmerkt het ongemak waarmee de Nederlandse pers omgaat met de pogingen om enige glamour te brengen in het polderland. Kennelijk is Nederland ook nog niet klaar voor een film- en toneelalmanak. In 1936 zal nog wel een tweede editie verschijnen, maar daarna is het over en uit. Wat Bonefang vervolgens uitspookt is niet bekend, hij overlijdt in 1969 in Amstelveen.
Bronnen: Nefito Almanak, Bonefang 1935, Stadsarchief Amsterdam, Delpher